O‘zbekiston sug‘urta amaliyotida umr davomiyligi funksiyalarini aniqlashda aktuar hisoblarning o‘rni
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15276815Keywords:
aktuar hisoblar, umr davomiyligi, hayot sug‘urtasi, taqsimot modellari, Gompertz modeli, Makeham modeli, o‘lim koeffitsienti, O‘zbekiston demografiyasi.Abstract
Mazkur maqolada O‘zbekiston hayot sug‘urtasi bozorida umr davomiyligi funksiyalarini aniqlashda aktuar
hisoblarning tutgan o‘rni tahlil qilinadi. Sug‘urta mahsulotlarini narxlash, rezervlarni hisoblash va xavflarni baholash
jarayonlarida umr davomiyligi modellaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Maqolada aktuar nazariyaning asosiy
tushunchalari, parametrik taqsimotlar – xususan, Gompertz va Makeham modellarining ilmiy va amaliy ahamiyati
yoritilgan. Shuningdek, O‘zbekistonning demografik ko‘rsatkichlari asosida amalga oshirilgan modellashtirish natijalari
taqdim etilgan hamda hayot sug‘urtasi bozorida ularning qo‘llanilishi tahlil qilingan.
References
Bowers, N. L., Gerber, H. U., Hickman, J. C., Jones, D. A., & Nesbitt, C. J. (1997). Actuarial Mathematics (2nd ed.).
Society of Actuaries.
Benjamin, B., & Pollard, J. H. (1993). The Analysis of Mortality and Other Actuarial Statistics. London: Institute of
Actuaries and Oxford University Press.
Gompertz, B. (1825). On the nature of the function expressive of the law of human mortality and on a new mode of
determining the value of life contingencies. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 115, 513–585.
Makeham, W. M. (1860). On the law of mortality and the construction of annuity tables. Journal of the Institute of
Actuaries, 13(6), 325–358.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi. (2008). 2008-yil uchun hayot jadvali (UDJ). Toshkent.
World Health Organization (WHO). (2008). Global Health Observatory Data Repository. Retrieved from https://www.
who.int/data/gho
Promislow, S. D. (2011). Fundamentals of Actuarial Mathematics (2nd ed.). Wiley.
Dickson, D. C. M., Hardy, M., & Waters, H. R. (2013). Actuarial Mathematics for Life Contingent Risks (2nd ed.).
Cambridge University Press.
OECD. (2019). Pensions at a Glance 2019: OECD and G20 Indicators. OECD Publishing, Paris.
United Nations Department of Economic and Social Affairs (UN DESA). (2019). World Population Prospects: The 2019
Revision. Retrieved from https://population.un.org/wpp
Fayziyev O.R. Sug`urta bozorini raqamlashtirishda xorij tajribasi / “Qishloq xoʻjaligi iqtisodiyoti, buxgalteriya hisobi va
auditni rivojlantirishda raqamli texnologiyalardan foydalanish masalalari” mavzusida Respublika ilmiy-amaliy anjumani
materiallari to‘plami – Samarqand, 2023. – B. 204-208.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.