Zamonaviy Marketing Ta'limida Akademik Mukammallik va Ma'naviy Qadriyatlarni Ulanishi
Abstract
Toshkent, O‘zbekiston – Raqamli transformatsiya va globallashuv ta’lim manzarasini o‘zgartirayotgan bir davrda, O‘zbekiston marketing ta’limiga o‘ziga xos yondashuv bilan yo‘l ochmoqda — akademik aniqlikni jamiyatning chuqur ildiz otgan ma'naviy va madaniy qadriyatlari bilan uyg‘unlashtirmoqda. Ushbu innovatsion yondashuv kelajakdagi marketologlarni tayyorlashda yangi model bo'lib, professional mahoratni axloqiy va ma'naviy asoslar bilan muvozanatlashga xizmat qiladi.
Boy madaniy va ma'naviy merosga ega O‘zbekiston, marketing ta’limining an’anaviy g‘arbga yo‘naltirilgan modellaridan uzoqlashmoqda. Mamlakat bo‘ylab universitetlar va akademik institutlar o‘z o‘quv dasturlarini ma'naviy qadriyatlar, axloqiy me'yorlar va mahalliy madaniy nuqtai nazarlarni o‘z ichiga oladigan tarzda qayta ko‘rib chiqmoqda. Bu o‘zgarish nafaqat ta’lim sifatini oshirish, balki talabalarning zamonaviy biznes muhitida murakkab vaziyatlarni mustahkam axloqiy me'yorlar asosida boshqarishga tayyorlash maqsadini ham ko‘zda tutadi.
Ushbu harakatning oldingi saflarida Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti turibdi. U yaqinda marketing bo‘yicha yangi dasturni ishga tushirdi, bu dastur raqamli marketing, iste'molchi xulq-atvori va bozor tahlili bo‘yicha texnik ko‘nikmalarni o‘z ichiga olgan holda, axloqiy qaror qabul qilish, ma'naviy rivojlanish va madaniy tushunchalar bo‘yicha kurslarni ham integratsiya qiladi. Universitetning Marketing kafedrasi mudiri, doktor Nasiba Abdullayeva shunday izohlaydi: "Biz nafaqat malakali marketologlarni, balki o‘z jamoalari va bizneslarida ijobiy o‘zgarishlar qila oladigan ijtimoiy mas'uliyatli shaxslarni yetishtirishga intilamiz."
Marketing ta’limiga ma’naviy qadriyatlarni integratsiya qilish biznesdagi axloqiy yetakchilikka bo‘lgan o‘sib borayotgan ehtiyojga javoban qabul qilinmoqda. Yangi o‘quv dasturi talabalarni halollik, samimiylik va rahm-shafqat kabi tushunchalarni o‘rganishga undaydi, bu esa bozorda ishonchni shakllantirish uchun muhimdir. Islom axloqi, madaniy xilma-xillik va barqaror rivojlanish bo‘yicha kurslar talabalarga marketingning ma'naviy va axloqiy qadriyatlar bilan qanday uyg‘unlashtirilishi mumkinligi haqida kengroq nuqtai nazar berish uchun joriy etilmoqda.
O‘quv dasturining diqqatga sazovor qo‘shimchalaridan biri "Ma'naviy qadriyatlar va iste’molchi xulq-atvori" kursidir. Bu kursda madaniy va ma’naviy omillarning iste’molchi qaror qabul qilish jarayoniga ta’siri o‘rganiladi. Bu kurs O‘zbekistonning boy tarixi va ma’naviy an’analaridan ilhomlanib, talabalarni turli jamoalarning ma'naviy e'tiqodlari va qadriyatlari bilan uyg‘un marketing strategiyalarini ishlab chiqish masalalarini ko‘rib chiqishga undaydi. "Iste’molchi xulq-atvorining ma'naviy jihatlarini tushunish marketologlarga o‘z maqsadli auditoriyasi bilan yanada samimiy va mazmunli aloqalarni qurish imkonini beradi", - deydi doktor Abdullayeva.
Mazkur yangi yondashuvning ta’siri allaqachon auditoriyadan tashqarida sezilmoqda. Mahalliy bizneslar va marketing agentliklari ushbu dasturlardan chiqqan bitiruvchilarga e'tibor qaratishni boshladilar. Ularning ko‘pchiligi endi mahalliy madaniyat va ma'naviyatni chuqur tushuna oladigan va O‘zbekiston aholisi uchun chuqur rezonansli kampaniyalar yaratadigan marketologlarni izlamoqda.
Shunday muvaffaqiyatli kadr yaqinda universitetni tamomlagan Azizbek Kamilov, u O‘zbekistondagi yetakchi chakana savdo kompaniyasida marketing menejeri sifatida ishlamoqda. "Dastur menga marketingni nafaqat mahsulot sotish vositasi sifatida, balki odamlar bilan chuqurroq darajada bog‘lanish vositasi sifatida ko‘rishga o‘rgatdi", deydi Kamilov. "Men nafaqat samarali, balki madaniy va ma’naviy qadriyatlarimizga hurmat bilan yondashgan kampaniyalarni ishlab chiqishga muvaffaq bo‘ldim, bu esa mijozlarimiz tomonidan juda qadrlanmoqda."
O‘zbekiston global bozorlarga chiqishni davom ettirar ekan, marketing ta’limida akademik madaniyat va ma’naviy qadriyatlarning o‘ziga xos uyg‘unlashuvi mamlakatni innovatsion ta'lim amaliyotlarida yetakchi sifatida namoyon etmoqda. Ushbu modelning muvaffaqiyati boshqa Markaziy Osiyo davlatlari orasida ham qiziqish uyg‘otdi va shunga o‘xshash dasturlarni ishlab chiqish bo‘yicha mintaqaviy hamkorlik muzokaralari olib borilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi ham ushbu tendensiyani qo‘llab-quvvatlashga qiziqish bildirmoqda. Yaqinda vazirlik bayonotida biznes maqsadlarini axloqiy mas'uliyatlar bilan muvozanatlashtira oladigan avlodni tarbiyalashning muhimligi ta'kidlandi. "Ma'naviy va axloqiy qadriyatlarni ta'limga integratsiya qilish bugungi tez o‘zgarayotgan dunyoda shunchaki tanlov emas, balki zaruriyatdir", dedi professor Laylo Abduxalilova. "Biz bu yondashuv mamlakatimiz uchun barqaror va farovon kelajak yaratadi, deb ishonamiz."
Mazkur tashabbus keng e'tirofga sazovor bo‘lgan bo‘lsa-da, u o‘ziga xos qiyinchiliklarsiz emas. Tanqidchilar, ayniqsa, ma'lumotlar va tahlillar bilan boshqariladigan marketing kabi sohada akademik aniqlikni ma’naviy ta’limotlar bilan muvozanatlash murakkab bo‘lishi mumkinligini ta'kidlaydilar. Biroq, ushbu yondashuv tarafdorlari ayniqsa O‘zbekiston kabi mamlakatda, ma'naviyat va madaniyat kundalik hayotda muhim rol o‘ynaydigan bir joyda, bu zaruriy evolyutsiya ekanligiga ishonadilar.
Kelajakka nazar tashlar ekan, O‘zbekistonning ta’lim muassasalari ushbu yondashuvni yanada takomillashtirish va kengaytirishga sodiq qolmoqda. Mamlakatda marketing ta’limining sifati va dolzarbligini yanada oshirish uchun yangi mutaxassisliklar va xalqaro universitetlar bilan hamkorliklarni joriy etish rejalashtirilmoqda.
O‘zbekiston ushbu yo‘lda harakatlanar ekan, ta’lim nafaqat bilim berish, balki maqsad va yaxlitlik bilan boshchilik qila oladigan shaxslarni shakllantirishdan iborat ekanligini eslatadi. Akademik mukammallikni ma'naviy qadriyatlar bilan uyg‘unlashtirish orqali O‘zbekiston boshqa davlatlar ham tez orada ergashishi mumkin bo‘lgan yangi yo‘lni belgilamoqda.
